– izb przemysłowych i handlowych, kuria trzecia większych miast, kuria czwarta – reszty gmin. Rozdział mandatów w poszczególnych kuriach był nierównomierny, w kurii pierwszej, aby uzyskać mandat poselski wystarczało 50 głosów, natomiast w czwartej 8 tysięcy. Kurie reprezentowały interesy poszczególnych grup społecznych.

Do Sejmu Krajowego należały: sprawy kultury sztuki, a więc oświaty i nauki, gospodarka oraz prawo nakładania podatków państwowych kontrola administracji, delegowanie posłów do Rady Państwa. Organem wykonawczym Sejmu Krajowego był tzw „Wydział Krajowy”, jego pracami kierował marszałek Krajowy.

Patent Lutowy oznaczał powrót do absolutyzmu w formie nieco złagodzonej. Władza otrzymała silne wsparcie od policji wojska a groźnym narzędziem w rękach polityków z Wiednia były konflikty – dworu z chłopstwem i spory narodowościowe Polsko – Ukraińskie.

Galicja i jej powiaty - wykresy obrazujące stosunki narodowościowe i wyznaniowe oraz strukturę agrarną

Gospodarka rolna po uwłaszczeniu

W Galicji po uwłaszczeniu gospodarkę rolna cechowała stagnacja, w jej stosunkach agrarnych dominowała tzw. własność tabularna tj. dobra ziemskie wpisane jeszcze w 1870 r. do Tabuli Krajowej. Była to własność folwarczna obejmująca od 1852 do 1866 r. blisko 43 % areału ziemi uprawnej i 90.45 % powierzchni lasów, areał ten należał niemal w połowie ( 1889 r. ) do 161 właścicieli ziemskich , pomimo że na rzecz chłopów własność ziemska straciła w 1857 do 1888 r. około 4 % swojej własności .Karłowatych 2ha gospodarstw chłopskich było w 1859 r aż 27% ( morga dolno austriacka 0.57 ha), mało rolnych, liczących od 2 do 10 mórg ponad 41%. Ogólnie chłopi po uwłaszczeniu posiadali 70% areału ziemi uprawnej i 9.5% lasów. Na galicyjskiej wsi zachowało się wiele feudalnych przeżytków, które hamowały postęp w rolnictwie m.in. prawo propinacji; prawo posiadania we wsi przez folwarki gorzelni i browarów, a także prawo sprzedaży alkoholu oraz piwa w szynkach i karczmach. Pozostały taż inne formy wyzysku, chłopi jak i inne warstwy społeczeństwa płacili podatki ziemiaństwu z tytułu uwłaszczenia. W późniejszym czasie też starano się przerzucić większość podatków

na gospodarstwa chłopskie, w tym celu zalecano komisjom podatkowym, działającym w 1870 r., zaliczać grunty dworskie do niższych klas, rzekomo mniej wydajnych, a zatem obciążanych mniejszym podatkiem niż grunty chłopskie. Osobliwością Galicji było też wydzielenie folwarków z terenów gmin, a odrębne jednostki administracyjne tzw. obszary dworskie zwolnione były odpłacenia gminnych podatków oraz świadczeń na rzecz szkolnictwa podstawowego i budowy dróg, trzeba też wymienić prawo łowieckie, jakie przysługiwało szlachcie galicyjskiej, a zapewniało dworom monopol na polowania i posiadania broni, równocześnie pozbawiając chłopów korzyści łowieckich, jak też obrony własnych pól przed zniszczeniem upraw,(w której dominowała trój polówka) przez zwierzynę. Dopiero w latach 80 można dostrzec pewien postęp w rolnictwie. Trój polówkę zaczęto zmieniać na płodozmian, drewniane pługi na żelazne, pojawiły się też maszyny; jak sieczkarnie, młockarnie poruszane przez kieraty, u wielkich właścicieli ziemskich nastąpiła intensyfikacja upraw i hodowli zwierząt, za którymi zaczęli podążać niektórzy chłopi z największych gospodarstw. Nędzę galicyjskiego chłopa potęgowały licznie występujące klęski żywiołowe; susze, powodzie, gradobicia czy też choroby epidemiologiczne ludzi i zwierząt w latach 1845/46 r., epidemia cholery 1849/50 r., czy nasilenie się suszy i głodu w latach 1853/54 r., 1871/73 r., 1875/76 r. Prawo imdenizacji przysługujące szlachcie, to kolejny przywilej pozostały ze źle przygotowanej ustawy uwłaszczeniowej pod naciskiem rozruchów podczas Wiosny Ludów w 1848 r. W celu wypłacenia odszkodowań ziemianom państwo nałożyło na resztę społeczeństwa podwyższone podatki, np. stępmlowy od 10 do 17 razy, dwukrotnie rozpisano „dobrowolną” pożyczkę państwową, zmuszając do jej deklarowania gminy wiejskie. Wieś nie była wstanie podołać takiego rodzaju fiskalizacji i rosło zadłużenie w skarbie państwa, dług w 1882 r. wynosił 75 mln. zł. Reńskich i został anulowany dopiero w 1890 r. Nie wszyscy ziemianie pogłębiali nędzę Galicji, w 1851 r. powstało Konsorcjum Obywatelskie na czele, którego stanął książę Leon Sapiecha. Konsorcjum finansowało dokończenie budowy linii kolejowej Kraków – Lwów zaczętej w 1856 r., a zakończonej w 1861 r. z Dębicy do Lwowa, a później do Czerniowiec w 1865 r. i Brodów w 1869 r.

Wynalezienie przez prowizoriów aptekarskich z Lwowa Ignacego Łukasiewicza i Jana Czecha metody otrzymywania z ropy przez jej rafinację nafty.

Ustawa Sejmu Krajowego Galicji z roku 1862 i powtórzona w 1865 r., a określająca ropę naftową i wosk ziemny jako minerał należący do właściciela terenu, na którym ten minerał występuje, wywołała „gorączkę naftową”, która wybuchła w 1885 r.. Powstały nowe kopalnie w Krośnie i w 1895 r. w Borysławiu. Pomimo wzrostu przemysłu na trenie Galicji ze statystyki ruchu kolejowego wynika, że lepiej opłaciło się z Galicji surowce jak drewno, okowitę( spirytus gorzelniany)len, surowe skóry itp., a przywozić tkaniny, papier, skóry wyprawione, wódkę gatunkową i inne, a niżeli przerabiać je na miejscu. Sejm Krajowy, który rozpoczął działalność w 1875 r. rozpatrując te dane utworzył Bank Krajowy, który rozpoczął działalność w 1883 r. Zasilając najstarszą i najbogatszą krajową instytucję bankową utworzoną 1841 r. Galicyjskie Towarzystwo Kredytowe Ziemskie.

Ludność 1880 r.

Ludność stolicy Galicji Lwowa wzrosła od 70 tyś w 1869 r. do 120 tyś w roku 1890, Krakowa z 50 tyś do 70 tyś mieszkańców. Pośród 5960 tyś mieszkańców Galicji w 1880 r tylko około 1254 tyś (21%) mieszkańców Galicji mieszkało w miastach i miasteczkach, natomiast reszta to jest 4630 tyś liczyła ludność wiejska. W latach 1880 – 1890 zaludnienie Galicji wzrosło o 650 tyś osób, osiągając 6610 tyś, a liczba mieszkańców na jeden km² wzrosła z 74 do 84 osób, odsetek ludności w miastach wzrosła tylko 22%. Do 1890 r liczba ludności Galicji liczyła 7300 tyś, w 1910 r 8100 tys, gęstość zaludnienia wzrosła do 102 osób na km².

W 1880 r na terenie królestwa Galicji i Lodomerii żyło 45.9 % Ludności polskiej, 42.5% Ludności ukraińskiej i 11 % żydowskiej, z czego część z nich przyznawała się do narodowości 61 polskiej. Przeludnienie i bieda powodowała masową emigrację za tak zwanym chlebem, w latach 1890 – 1900 wyemigrowało z kraju około 300 tyś osób, co stanowiło 1/3 przyrostu naturalnego. Z Galicji zachodniej od Raby do Sanu ludność emigrowała do Stanów Zjednoczonych, od linii Bug – Złota lipa ( Podole), czyli ukraińscy chłopi emigrowali do Kanady.

Od 1900 r nastąpił postęp i pewna poprawa w zakresie higieny życia codziennego oraz opieki lekarskiej. Spadły prawie o połowę wskaźniki takich chorób jak: ospa, Odra, tyfus, czerwonka, koklusz, dyfteryt. Nadal jednak wielką plagą była gruźlica i szkarlatyna. W latach 1870 – 1911 jednak odnotowuje się spadek promila śmiertelności z 36.9 do 24.1%.

Twierdza Przemyśl

Ludność Przemyśla w tym okresie wzrosła dwukrotnie, przypuszczalnie pod wpływem intensywnej w tym czasie rozbudowy fortyfikacji obronnych wokół miasta.

Geneza galicyjskiej Autonomii

^Po klęskach poniesionych przez Austrię w walkach o Piemont w 1859 r, które tak osłabiły państwo, że aby nie ulec rozpadowi, musiało przeprowadzić daleko idące reformy wewnętrzne, konieczne z uwagi na swój wielonarodowościowy charakter. Pierwszym symptomem tych zmian było ponowne mianowanie ministrem stanu Anegora Gołuchowskiego, który wydał w 1860 r Dyplom Październikowy, zapowiadający podział ustawodawstwa między; parlament centralny zwany Radą Państwa i autonomiczne Sejmy Krajowe, jednak okazało się, że poszedł w swoich opiniach za daleko, według wiedeńskich kół rządzących i musiał zejść ze sceny politycznej, ustępując miejsca Niemcowi, Antonowi von Schmerlingowi. Nowy premier pod pretekstem sprecyzowania Dyplomu Październikowego wydał Patent Lutowy w,1861 r który w istocie rzeczy obciął prawie wszystkie kompetencje sejmów krajowych na rzecz Rady Państwa. Sprawę autonomii Galicji skomplikował wybuch Powstania Styczniowego w 1863 r. W 1864 r na terenie Galicji ogłoszono stan oblężenia.

Dotychczas Austria tolerowała bazy powstańców na terenie swego kraju, obecnie aresztowano i wyłapywano powstańców i deportowaniu ich w ręce Rosjan. W 1864 r na terenie monarchii dokonał się kolejny zwrot w polityce wewnętrznej, atakowany przez Węgrów rząd Schmerlinga zastąpiono rządem kierowanym przez hr. Richarda Beleredii o poglądach zbliżonych do poglądów Gołuchowskiego. Rząd Berelediego unieruchomił na jakiś czas Austriacki parlament centralny, przez co Sejm Krajowy Galicji nabrał znaczenia, uchwala on szereg ustaw rozbudowujących ustrój autonomiczny Galicji w duchu pro Polskim, jednak pomyślany, jako instrument dominacji ziemiaństwa nad resztą społeczeństwa.

^{System polityczny Galicji w okresie autonomii.}

Utrzymano wszystkie dotychczasowe feudalne przywileje szlachty m.in. wydzielenie z terenów gminy tz obszarów dworskich, na których właściciel miał takie prawa jak wójt na terenie gminy, co było osobliwością administracyjną w kraju Habsburgów, wprawdzie chłopi powoływali samodzielnie samorząd gminny i powiatowy, ale właścicielom ziemskim przysługiwał przywilej zasiadania w ich składzie z urzędu, a nie z wyboru. Ustawy sejmowe miały być ogłaszane w języku polskim i tłumaczone na język ukraiński i niemiecki. Przyjęto też ustawy o „konkurencji” kościelnej dając ziemiaństwu wpływ na objęcie stanowisk kościelnych. Ustawa drogowa nakładała chłopów obowiązek i udział w naprawach dróg publicznych tz szarwark, a wyłączając z tego obowiązku dwory. Nowa ustawa o radach powiatowych i gminnych oddawała nadzór w ręce ziemiaństwa na tworzenie się składy nowych rad i zwolnienie z płacenia podatków na cele lokalne gminnych przez wyłączenie obszarów dworskich z terenu gminy.

Kolejna wojna Austriacko-Pruska w 1866 r przyśpieszyła proces tworzenia się autonomii Galicji, tym sposobem Austria płaciła za utrzymanie swoich hegemonistycznych dążeń w europie środkowej. Austrii potrzebny był rekrut i spokój społeczny. Wyraźnym symptomem tego był ponowny wybór na ministra rządu, Anegora Gołuchwskiego po klęsce pod Sadową 1866r. W związku z tym Sejm Krajowy 10,12.1866 r uchwalił wielko poddańczy adres do cesarza Franciszka Józefa I kończący się słowami – przy Tobie Najjaśniejszy Panie, stoimy i stać chcemy.

W 1869 r opublikowano cesarskie rozporządzenie – język Polski, jest językiem urzędowym w

Administracji państwowej policji i w sądownictwie na terenia Galicji, w miejsce języka niemieckiego. W 1871 r powołano przy rządzie centralnym ministra do spraw Galicji – Kazimierza Grocholskiego, spolszczono Uniwersytet Jagielloński i Lwowski, a także wydziały Politechniczne.

W 1873 r oblicze formalno prawne galicyjskiej autonomii ostatecznie ukształtowało się. Na czele autonomii stał Sejm Krajowy, który jednak po wprowadzeniu bezpośrednich wyborów do Rady Państwa utracił swoje znaczenie, zatrzymując jedynie prawo uchwalania ustaw dotyczących kultury i oświaty, oraz opieki Społecznej. Problematykę „kultury krajowej” w prawie austriackim rozumiano dość szeroko, podciągając pod to pojęcie całokształt spraw związanych z produkcją rolną i leśną oraz ustrojem agrarnym. Sejm posiadał wszelkie prawa w zakresie ustawodawstwa gminnego, do niego też na leżała część ustawodawstwa w szkolnictwie, obejmując szkoły ludowe ( podstawowe), średnie i zawodowe. Mógł nakładać podatki na cele lokalne, był też instytucją nadzorującą i odwoławczą od decyzji władz powiatowych i gminnych. Każda uchwała podjęta przez sejm musiała być jednak akceptowana przez cesarza. Sejm wydawał również przepisy w zakresie prawa karnego i cywilnego, było to w jego kompetencji. Skład Sejmu Krajowego określały; statut krajowy i ordynacja wyborcza z 26.02.1861 r , która przetrwała z niewielkimi zmianami do 1914 r. Sejm początkowo liczył 150, a po częściowych reformach ordynacji wyborczej w 1866, 1896 i 1900 r- 161 członków, w tym 141 (od 1896 – 144, od 1896 – 149) posłów wybieralnych, oraz 9 potem 12, od 1866r – 10, od 1896 r ponownie 12 wirylistów tj osób zasiadających w sejmie nie z wyboru, ale z tytułu zajmowanego stanowiska. Wirylistami byli; biskupi, ordynariusze - rzymsko – grecko –ormiańsko katoliccy, a także rektorzy obu Uniwersytetów, rektor Lwowskiej Politechniki i prezes Akademii Umiejętności w Krakowie. Posłów wybierano w 4 kuriach wyborczych: wielkiej własności – 44 mandaty, miejskiej – 20, od 1896 r – 23, od 1900 r – 28 mandatów, izb Handlowo - Przemysłowych – 3 mandaty, oraz małej własności – 74 mandaty.

W pierwszej kurii prawo wyborcze posiadali ci, którzy płacili, co najmniej 100 zł reńskich rocznego podatku. Kuria miejska obejmowała; Lwów – 4 posłów, od 18966r – 6 posłów, Kraków – 3, a od 1896 r 4 posłów i 13 posłów większych miast galicyjskich – każde miasto miało po 1 pośle. W 1900 r przyznano jeszcze 5 miejsc kolejnym 10 miastom. Prawo wyborcze w tej kurii przyznano 2/3 kandydatom opłacającym podatki bezpośrednie, zaczynając od najniżej opodatkowanych, 1/3 opłacająca minimalny podatek odpadła.

Nie zależnie od cenzusu majątkowego przyznano prawo wyborcze osobom posiadającym status inteligencji – dyplom ukończenia szkoły średniej; urzędnicy państwowi, nauczyciele, duchowni, oficerowie wojska, osoby z tytułem naukowym. Kuria ta reprezentowała różne warstwy małej burżuazji, drobno mieszczaństwa i inteligencji. Wielką burżuazję reprezentowała kuria izb Handlowo – Przemysłowych, wybierając po 1 pośle z miasta Lwowa, Krakowa i Brody.

Ostatnia kuria 4 przeprowadzała bezpośrednie wybory w stosunku 500 do 1, a ci pośród siebie dopiero właściwych posłów. Nie zależnie od tego właściwymi wyborcami byli posiadacze ziemscy( zapisani w Tabuli krajowej), którzy płacili podatek mniej niż 100 zł reńskich, zyskując w ten sposób prawo głosu – równe 100 głosom chłopskim.

3000 tyś właścicieli tabularnych należących do kurii ziemskiej otrzymało 30% mandatów sejmowych, natomiast około 1 miliona należących do kurii wiejskiej nie posiadało nawet 50 % mandatów.

W praktyce ziemiaństwo mogło powiększać swoją przewagę w sejmie, wywierając administracyjny nacisk na chłopów, a także stosując przekupstwo i inne nadużycia wyborcze. Urządzając obficie zakrapiane libacje przedwyborcze tz wódka i kiełbasa wyborcza, wstawianie na listy wyborcze osób zmarłych. Te praktyki doprowadziły do stopniowego zmniejszenia grupy posłów chłopskich – polsko- ukraińskich, aż do całkowitego wyeliminowania ich z ław sejmowych w latach 80 XIX w.

Organem wykonawczym Sejmu Krajowego był 6 osobowy Wydział Krajowy zarządzający instytucjami administracyjnymi. Do organów władzy zaliczano też Radę Szkolnictwa Krajowego, zarządzającą szkołami podstawowymi, średnimi, a później zawodowymi.

Ciekawostka

W 1879 r na terenie Krakowa z okazji 50 lecie twórczości literackie Ignacego Kraszewskiego, przyjechało do miasta około 12 tyś osób z ziem polskich, a także z ameryki i Australii. Jubileusz przekształcił się w manifestację narodowej jedności i polskiej kultury. Po zakończeniu uroczystości jubileuszowych w Krakowie. Zasłużony jubilat kultury polskiej wyjechał do Wiednia, aby tam odebrać z rąk cesarza Franciszka Józefa I wysokie odznaczenie państwowe.

W nie długim czasie, bo podczas podróży inspekcyjnej cesarza po Galicji w dniach od 1- 19 września 1880 r towarzyszyły jej przejawy lojalizmu, a nawet entuzjazmu w czasie powitań cesarza.

Po zakończonej podróży cesarza, jeden z organizatorów tych powitań, prezydent Krakowa, Mikołaj Zbylutowicz został mianowany marszałkiem Sejmu Krajowego Galicji.

Kultura Polska, przy okazji tych powitań, też skorzystała w postaci przyrzeczenia cesarza – wojska cesarskie opuszczą Wawel, co dało możliwość przeprowadzenia pierwszej renowacji zamku Wawelskiego.

Początek Ruchu Ludowego

W latach 60 XIX w 80% ludności mieszkało na wsi i 75% tej, że ludności utrzymywało się z rolnictwa. W raczkującym przemyśle pracę miało zaledwie 7.5% ludności. Natomiast na terenie Austrii zatrudnionych w przemyśle było 25% ludności

Galicja to typowy przykład kraju agrarnego z aspektami feudalizmu po źle przeprowadzonej reformie uwłaszczeniowej. Olbrzymia dysproporcja pomiędzy klasa ziemiańską, a rozdrobnioną i zpałperyzowaną własnością chłopską spowodowały istnienie szczególnie ostrych, nie mających miejsca w innych krajach monarchii antagonizmów społecznych, pomiędzy wsią, a dworem. Doprowadziło to do tak zwanej rabacji galicyjskiej w 1846 r. Głównym powodem sporów były nie załatwione sprawy serwitutów leśnych i pastwisk – obszarów należących do dworów, ale użytkowanych przez chłopów. Chłopscy posłowie nieustannie występowali przeciw różnego rodzaju przywilejom szlachty, jednak spory te przycichły dopiero w latach 70 – 80 XIX w, wynikło to po prostu stąd, że w latach 1877–1898 zupełnie wyrugowano posłów chłopskich z sejmu.

Początki walk chłopów miały charakter ostry, ale już w drugiej połowie XIX w można zauważyć pewne formy walki już zorganizowanej. Przyśpieszyła to działalność eks- jezuity księdza Stanisława Stojałowskiego, zakupił on w 1875 r dwa dwutygodniki „Wieniec i Pszczółka” na łamach, których odważnie – jak na owe czasy – pisał o bolączkach wsi i potrzebie włączenia chłopów do życia społeczno – politycznego. Olbrzymią zasługą księdza Stojałowskiego było poruszeni problemów wsi na szerszym forum, oraz próby politycznego zaktywizowania wsi na łamach swoich pism. Władza Galicji rychło uznała Stojałowskiego za działacza niebezpiecznego. Stojałowski zaczął popadać w liczne konflikty z władzami Galicji, a zwłaszcza z wyższą hierarchią kościelna.

Innym dwutygodnikiem poruszającym kwestie chłopską był „Przyjaciel Ludu” wychodzący od 1889 r, a wydawcami byli Bolesław i jego żona Maria Wysłuchowscy, którzy wcześniej wydawali „Przegląd Społeczny” w 1881 r, ten dwutygodnik formował teoretycznie podstawy ruch ludowego.

System monetarny Austrio – Węgier

Druga połowa XIX w przyniosła całkowity zanik państwowego pieniądz polskiego, symbolem tej sytuacji było zamknięcie Państwowej Mennicy w Warszawie przez władze carskie w 1864r.

Od czasów reformy w 1857 r system walutowy Austro- Węgier oparty był na srebrze i nawiązywał do systemu monetarnego Niemiec. Jego cechą charakterystyczną była swego rodzaju trójdzielność, tzn. występowanie obok siebie trzech rodzajów monet, bitych według trzech różnych stopów.

1.Dukaty i talary lewantyńskie(z popiersiem Marii Teresy i datą 1780),przeznaczone do handlu z krajami wschodnimi ( 1 dukat= około 2.3 talara; 1 talar = 2 guldeny = 120 grajcarom = 240 denarów węgierskich = 480 fenigów = 40 groszy = 80 poltur = 160 greszeli);

2.Złote korony i talary związkowe(Vereinstaler, do handlu z krajami niemieckiego kręgu kulturowego;

3. Guldeny(nowe, które zostały podzielone na 100 krajcarów (Neukreuzer),używane w obrocie wewnętrznym.

W 1866 roku rząd austriacki wprowadził także pieniądze papierowe. W praktyce w obiegu znalazły się monety srebrne, bilon i banknoty wymieniane na srebro.

Kolejna wymiana pieniędzy w 1892 r przyniosła przejście na system oparty na złocie. Wprowadzono nowa jednostkę monetarną: koronę – aczkolwiek różniąca się od dawnej złotej korony Związku Celnego, – która dzieliła się na 100 halerzy, jednak aż do czasów I wojny światowej stosowano system przeliczeniowy na dawne guldeny, czyli reńskie, i krajcary potocznie zwany grajcarem, czyli centy; gulden srebrny (w obiegu do roku 1857) przeliczano na dwie nowe korony, natomiast krajcar był równoważny dwom halerzom.

Porównanie wartości wagowej i nominalnej jednostek monetarnych Austo – Węgier

W latach 1900 – 1902 miała miejsce pierwsza emisja austro – węgierskich koron, która zastąpiła dotychczasowe guldeny. Awers banknotów o nominale 20 koron emitowanych w trzech wersjach w 1907 i 1913 roku.

Szkolnictwo

Autonomia Galicji doprowadziła do spolszczenia szkolnictwa na wszystkich szczeblach, w 1886 r postała Rada Szkolna, szkolnictwa ludowego (podstawowego)i średniego, a w 1887 r Sejm Krajowy wydał ustawę o języku wykładowym na szczeblu podstawowego i średniego stopnia nauczania. Obowiązkiem gmin na terenie Galicji było utrzymanie szkół na szczeblu podstawowym, i to wsie decydowały o języku wykładowym, w zależności od gmin używając języka Polskiego lub Ukraińskiego. W wyniku tej ustawy w roku szkolnym 1900/1901 na terenie Galicji powstało około 2121 polskich i 2157 ukraińskich (zwanych wówczas ruskimi) szkół ludowych. Uwzględniając, że gminy ukraińskie były uboższe, to i szkoły były wyposażone ubożej od szkół polskich. Nierówność obu narodów widoczna była też na szczeblu średniego szkolnictwa, jedyna szkoła średnia, na której językiem wykładowym był język ukraiński(ruski) i to w 4 niższych klasach gimnazjum akademickiego była we Lwowie. Na utworzenie szkoły średniej z językiem wykładowym ukraińskim potrzebna była zgoda Sejmu Krajowego, pomimo, że wydana była ustawa regulująca te sprawy. Sejm rzadko akceptował takie projekty, dopiero w przededniu I wojny światowej udało się uzyskać mniejszości ukraińskiej, zgodę na utworzenie parę własnych szkół o profilu nauczania na szczeblu szkolnictwa średniego, prowadziły one działalność na terenie wschodnim Galicji.

Początkowo Rada Szkolna energicznie zabiegała o utworzenie sieci szkół ludowych w celu powszechnego nauczania, przez co likwidację analfabetyzmu. Stopniowo jednak jej działalność zaczęła ogarniać stagnacja pod wpływem wszech obecnego i wszech mocnego obozu konserwatywno – ziemiańskiego, który obawiał się uświadomionego i upolitycznionego chłopa. To głównie szlachta wschodnio galicyjska domagała się w sejmie o zmniejszeniu budżetu przeznaczonego na szkolnictwo.

W 1884 r sejm uchwalił ustawę wprowadzającą dwa typy szkół ludowych; miejski o szerszym programie nauczania i wiejskich, zakładający węższy zakres nauczania, co w konsekwęcji utrudniło dzieciom chłopskim wstęp do szkół średnich. Aby dostać się do szkoły średnie należało ukończyć 4 klasy szkoły podstawowej, podczas gdy na wsiach zdecydowanie przeważały szkoły o profilu 1- 2 klasowym. Realizatorem ustawy z 1884 r był znany historyk i uczony Michał Bobrzyński, mianowany w 1891 r wiceprezydentem Rady Szkół Krajowych. W Austrii obowiązkiem szkolnym objęte były dzieci do 14 roku życia, jedynie w 4 krajach najuboższych: Istrii, Dalmacji, Bukowiny i Galicji wygasał on z upływem 12 roku życia. W ten sposób udało się Bobrzyńskiemu obniżyć odsetek dzieci nie uczęszczających do szkół elementarnych. W roku szkolnym 1900/1901 z terenu Galicji, tylko 30% dzieci nie uczęszczało do szkół, podczas gdy w Kongresówce ten odsetek zamykał się liczbą 82%. W szkolnictwie galicyjskim przeważały 8 klasowe szkoły średnie – gimnazja o profilu klasycznym z przewagą nauczania łaciny i greki, oraz nie liczne, 7 klasowe szkoły Realne, umożliwiające wstęp na studia politechniczne.

Nauczycieli szkół średnich w Galicji kształciły osobne szkoły średnie – seminaria nauczycielskie, traktowane jako szkoły średnie II kategorii, ich absolwenci nie mieli wstępu na wyższe uczelnie. Statut społeczny i życiowy nauczycieli szkół ludowych był o wiele niższy od profesorów gimnazjalnych, opłacanych z funduszów ogólnopaństwowych Ministerstwa Oświaty. Nauczyciele szkół ludowych otrzymywali płace z funduszy krajowych, równą pensji dróżnika kolejowego.